Güneş ışıması ve atmosfer

Güneş enerjisi

Güneş Dünya’nın enerji kaynağıdır. İklim, insan hayatını en derin şekilde etkiler. İklim, havanın soğuması, ısınması, yağışlar,  buharlaşma, rüzgarlar, don, sis ve bulutların oluşumu gibi çeşitli atmosfer olaylarının bir sonucudur. Büyük bir enerjiyi gerektiren bütün bu atmosfer olaylarının  tek enerji kaynağı Güneş’ten Dünya‘ya ulaşan ısıdır. Buna Güneş ışıması denir.

Güneş’in yüzeyinde sıcaklık 6000° dir.  ve bize bir dakikada gönderdiği enerji, bütün insanların bir yılda kullandıkları enerjiden fazladır. Fakat bu enerji, Güneş’ten ayrıldığı haliyle bize gelmez.  Atmosfer dediğimiz bir filitreden geçerek bize ulaşır. Atmosfer tabakası Dünya’nın fazla soğuyup fazla ısınmasını da önler.  Atmosferin rolü insan hayatı için çok önemlidir. Atmosfer her biri değişik yoğunlukta ve değişik gazlardan oluşmuş  tabakalardan meydana gelmiştir. Güneş ışınları bu tabakaların her birinde değişik bir işleme uğrar. İyonosfer, Kemosfer, Ozonosfer, Stratosfer ve Troposfer denen bu tabakalar Güneş’ten gelen enerjiyi fazla azaltmadan, öldürücü ışınlarını emerek bize sadece hayat kaynağı olan güneş ısısını ulaştırırlar. Bu ısının da ancak  %43’ü yeryüzüne bırakılır. Bu rakamın fazlası veya eksiği insan hayatını felce uğratmaya kafi gelir.

Yeryüzüne ulaşan bu ısı Traposfer’de buharlaşmaya sebep olur. Su buharı,  Güneş ısısının  yeryüzüne ulaşmasına engel olur.  Fakat ısınan yeryüzünün  göğe yansıyan ısısını tutar ve yeryüzünün   soğumasına mani olur. Bu sebeple buharlaşmanın yoğun olduğu bölgelerde en yüksek ve en düşük  sıcaklık  dereceleri  arasında büyük bir fark olmaz.  Bunun aksine buharlaşmanın az olduğu  iç karalarda ve yüksek dağlarda  ısınma ve soğuma kuvvetlidir.  İşte gökle yer arasındaki bu alışveriş iklimleri meydana getirir. Herhangi bir yerin  iklim özellikleri o bölgedeki hava durumuna,  sıcaklık, yağış ve rüzgarların yön ve hızına, havanın nem derecesine bağlıdır.

Her bölgenin iklimi kendi özel şartlarına göre isimlendirilir.

Yeryüzü elipstik yörüngesi ve yörüngesinin 23°   27’lik  eğimi sebebiyle değişik sıcaklık kuşaklarına ayrılabilir. Bu kuşakları tespit etmek için eşit sıcaklıktaki bölgeler bir eğri ile birleştirilir. Bu eğrilere izoterm eğrileri denir.  Bu izoterm eğilimine bakıldığında Dünya’nın üç ayrı sıcaklık kuşağı teşkil ettiği görülür. Yıllık ortalama sıcaklık  20°’nin üzerinde olan bölgelere sıcak kuşak, 20°’den az olan bölgelere orta veya ılıman kuşak, kutupları ve çevresini içine alan bölgelere soğuk kuşak denir.

Soğuk kuşakta en sıcak ayın ortalaması bile 10 derecenin altındadır. Yazın kuzey yarım küre, kışın güney yarım küre daha sıcaktır.