Alerji

Bedenin normalde zararsız olan  polen, toz, bazı besinler, böcek ısırıkları, vb, şeylere  gösterdigi aşırı duyarlılık.

Yunanca’dan gelen “alerji” sözcüğü, sözcük anlamıyla, “olağan dışı tepki” demektir. Günümüzde dünyanın her yanında  milyonlarca  insan, çeşitli alerjilerden şikayet etmektedir.

Alerjinin ortaya çıkardığı belirtiler alerjiye yol açıcı maddenin [alerjen] cinsine ve bedende etkilediği yere göre değişkenlik gösterir. Alerji belirtileri arasında gözlerin sulanması, kızarıklıklar, mide sorunları,  kaşıntılı kabarcıklar,  soluk darlığı, spazmalar, vb, sayılabilir. Bazı durumlarda alerji, anaflaksi şoku durumunda olduğu gibi, ölümle bile sonuçlanabilir. Anafilaksi şoku genellikle penesilin gibi bir ilaç uygulaması yada arı sokması gibi durumların ardından ortaya çıkar.

En sık rastlanan alerjilerden bazıları arasında hayvan tüyüne, kozmetik ürünleri ve dokuma boyalarına, dumana, bakterilere, çeşitli bitkilere, atmosferdeki zehirli maddelere, hayvan salgılarına alerjiler sayılabilir. “Serum Rahatsızlığı” denilen, kan serumu verilmesi sırasında ortaya çıkan tabloda bir alerjidir. Hatta sıcak, soğuk ve ışık bile bazı insanlarda alerji tepkilerine yol açabilir. Alerjiye yol açan etmenler soluma, sindirim  yada deri yoluyla bedene girebilir.

Alerji Tepkileri

Bedenin bağışıklık sistemi yanılgıya düştüğünde, zararsız bir maddeyi bir  “düşman”, bir “virüs” gibi algılayarak aşırı duyarlılık gösterir. Bu yanılgının  neden bazı insanlarda olduğu, bazılarındaysa olmadığı anlaşılamamıştır. Bağışıklık sisteminde bu yanılgı bulunanları bilim adamları “aşırı duyarlı” diye tanımlamaktadır.

Bedenin bağışıklık sisteminin alerji yapıcı etmene gösterdiği duyarlılık değişkendir. Bir çok alerji durumunda, bağışıklık sistemi immünoglobülin E [lgE]  antikorları üretir. Yeterli sayıda LgE antikonu antijene bağlandığın da, mast hücreleri, içlerindeki kimyasal maddeleri ortalama boşaltır. Söz gelimi, burun akması, göz yaşarması, doku şişmesi gibi bir çok alerji tepkisi, histaminin açığa çıkmasından oluşur.

Alerji Çeşitleri

Apansız alerjilerin yanı sıra, bazı alerji tepkileri, daha önce karşılaştıkları belli bir antijene karşı  aşırı duyarlılık kazanmış kişinin aynı antijenle ikinci kez karşılaşmasında ortaya çıkar.

Bir çok insanda “kalıtım”, alerji tepkilerinin ortaya çıkmasında büyük rol oynar. Bu tür bir eğilim gösteren kişiler “atopik” diye tanımlanır. Yaygın atopilerin başında astım, samannezlesi,egzema ve temas dermatiti gibi rahatsızlıklar gelir. Bu rahatsızlıklardan biri görülen  kişilerde, çoğunlukla aynı gruptan  başka bir rahatsızlık da görülebilir. Ailesinde alerjili kişiler bulunanların  çoğunda, genellikle aynı tür alerjiler görülür.

Teşhis

Hastanın tıbbi geçmişinde alerji belirtileri varsa, bazı testlerle, alerjiye yol açıcı madde anlaşılmaya çalışılır. Bunun içinde, alerjiye yol açtığı bilinen çeşitli maddeler, küçük dozlar halinde hastaya iğneyle verilerek durum izlenir. Ortaya çıkacak kızarıklıkla yada  iğne yerinden şişme gibi belirtiler, alerjiye yol açan antijenin belirlenmesini sağlar.

Tedavi

Alerjiye yol açan maddelerin ne olduğu belirlenmişse, bunlardan sakınılması en iyi tedavi yoludur. Çiçek tozu, toz, bazı hayvanların tüyleri gibi sakınılmasına olanak bulunmayan maddeler söz konusu olduğunda,  duyarsızlaştırma tedavisine gidilir. Bu tedavide, alerji tepkisi  ortadan kalkıncaya kadar, hastaya belli aralıklarla ve giderek artan miktarlarda antijen verilir. Hastanın bağışıklık sistemi, sonunda bu antijene tepki vermemeyi “öğrenir”. Alerjinin sıkıntı veren belirtileri [burun akması, göz yaşarması,vb.] karşıtı ilaçlarla ortadan kaldırılabilir.