Barbaros hayreddin paşa kimdir

Barbaros Hayreddin paşa

Türk denizcisi [Midilli,1483_İstanbul 1546]. 

Asıl adı Hızır olan, Gelibolulu sipahizade Yakup Bey in oglu Barbaros a Hayreddin adını, kendisine din ve devlet işlerindeki etkili çalışmalarından ötürü Kanuni Sultan Süleyman vermiştir. Barbaros sa Hızır a kızıl sakallı olması nedeniyle avrupalıların yakıştırdıgı bir takma addır. Denizcilige kardeşleriyle birlikte başlayan Barbaros önceleri Midilli, saros ve selanik rotası üstünde deniz ticareti ile ugraştı. agabeyi Oruç reis Rodos şovalyelerinin baskınına ugrayıp tutsak düşünce, onu kurtarmak amacıyla Bodrum a gitti ve bir süre orada kaldı.Agabeyinin rete başladıserbest bırakılmasından sonra da, Midilli ye dönerek tekrar ticarete başladı. Ama Yavuz Sultan Selim, kardeşi Korkud un kaçmasından çekinerek denizcilerin Akdeniz kıyılarına girip çıkmasını yasaklayınca, Barbaros da Tunusile Trablusgarp arasında iyi bir üs olan Cerbe adasına yerleşmek zorunda kaldı.Kendisine her konuda yardımcı olan agabeyi Oruç reis ile birleşerek çalışmalarını kuzey afrika kıyılarına kaydırdı. Bu arada Tunus sultanı Ebu Abdullah Muhammed V e kazancının beşte birini vererek Tunus limanı agzındaki kaleyi kullanma hakkını elde etti ve  kısa sürede gücünü artırarak Akdeniz de korsanlık yapmaya başladı 1515 yılında başka Türk korsanlarının da kendisine katılmasıyla, ününü bütün Akdeniz e duyuran Barbaros, dönemin Osmanlı  padişahı Yavuz Sultan Selim e  armaganlar gönderdi. Ondan da armagan alarak  donatılmış iki kadırga aldı. Gün geçtikçe güçlenerek 1516 da Cecel [şerşel] ve Cezayir i ele geçirdi. 1518 de Tlemsen de İspanyollara karşı savaşan Oruç reis in şehit olması üstüne ,Cezayir sultanı unvanını aldı. Akdeniz deki düşmanlarına karşı 1519 da  Osmanlı devlet inden yardım istemesi üstüne , Yavuz Sultan Selim ona emirlik beratı,hilat,sancak, asker ve savaş araç gereçleri gönderdi. Ayrıca anadolu kıyılarından istedii kadar asker toplayabilecegini bildirdi. Bu durum İspanyollarda ve Tlemsen beylerinde kaygı uyandırdı ve Cezayir arapları arasında ayaklanmalar başladı.

Bunun üstüne Cezayir i bırakarak Cecel e çekilen Barbaros, yeni bir donanma kurduktan sonra güney afrika kıyılarına başarılı seferler düzenledi. Kuzey afrikadaki  bazı kentleri[konstantin vb] egemenligi altına aldı.

Bu arada kargaşa içinde bulunan ve daha önce ayaklanmış olan Cezayirliler,yeniden Barbaros un yanında yer aldılar. Kadıoglu Ahmet in ayaklanması bastırılınca, Barbaros Cezayir i yeniden ele geçirerek kesin egemenligini kurdu [1527]. İspanyolların elindeki Adakaleyi fethettikten [1530]sonra, İspanya kıyılarına gemi göndererek on binlerce Endilüslü müslümanı Cezayir kıyılarına taşıtmayı başardı. O sırada  Andrea Doria, Osmanlı devlet inin elinde bulunan İnebahtı, Patras, Koron gibi kaleleri alınca, Barbaros, Kanuni Sultan Süleyman tarafından İstanbul a çagrıldı ve güçlü bir donanmayla İstanbul a dogru yola çıktı. Güney İtalya kıyılarını yagma ederek, Mora daki Navarin limanında Osmanlı kaptanı deryası Kemankeş Ahmet paşa yla buluştu. İki donanma birleşerek İstanbul a geldi [1533]. Kanuni Sultan Süleyman tarafından kabul edilen Barbaros a beylerbeyi lik rütbesi verilerek, ayrıca bütün tersane işlerinin  başına getirildi.Daha sonra İran seferi nedeniyle Halep te bulunan  İbrahim paşanın yanına giderek, yapılacak deniz seferi konusunda onunla görüştü ve orada  Gelibolu kaptanı deryalıgı, Cezayir beylerbeyligi hilat ını giydi. 1534 de İstanbul a dönerek gemilerin yapım işlerini denetledi ve Tunus u ele geçirmek için, Osmanlı donanmasına baglı gemilerle sefere çıktı.Güney İtalya kıyılarına yeniden saldırarak bazı kaleleri yıktıktan sonra Tunus u ele geçirdi. Barbaros un ve Osmanlı donanmasının başarıları karşısında kaygılanan avrupalılar, imparator Karl V in öncülügünde büyük bir donanma oluşturdular. Andrea Doria  komutasındaki  24 000 kişilik  bu müttefik donanmasının Tunus a saldırması, Tunuslularında bu donanmaya yardımcı olmaları   nedeniyle güç durumda kalan Barbaros, Cezayir e çekildi. Bir süre sonra  Cezayirden ayrılarak İspanya kıyılarına saldırdı.Mahon limanını ve Palma  kenti kalesini yaktı, tutsak  alınmuş bir çok müslümanı kurtararak İstanbul  a döndü. Yeni bir donanma kurarak 1536 ve 1537 yıllarında Akdeniz adalarına, avrupanın  güney kalelerine saldırdı. Adalardan bir çogunu Osmanlı egemenligine kattı.

Barbaros un bütün bu başarıları, özellikle Venediklileri zor duruma düşürmüştü. Papalıgın  ve imparator Karl V  girişimleriyle Venedik, portekiz,papalık,ispanya,malta, ceneviz güçleri bir araya getirilerek büyük bir haçlı donanması oluşturuldu. Başına Andrea Doria getirildi. Amaç, Barbaros u ve osmanlı  donanmasını yenilgiye ugratarak, Akdeniz in egemenligini ele geçirmekti. Bu arada hazırlıklarını tamamlayan Barbaros komutasındaki Osmanlı donanması 28 eylül 1538 de Preveze önlerinde  Haçlı donanmasını yakalayarak, Andrea Doria yı  büyük bir yenilgiye ugrattı. Barbaros un kazandıgı bu zafer, Kanuni Sultan Süleyman ın  buyruguyla Osmanlı imparatorlugu topraklarında kutlanırken, Akdeniz  artık  bütünüyle Osmanlı egemenligi altına girmişti. Bu durumu bozmak isteyen  imparator Karl V ,1541 de yeniden büyük bir donanma oluşturarak Cezayir e saldırdıysa da, büyük bir yenilgiye ugradı.

Kanuni Sultan Süleyman , Barbaros u 1543 yılında Fransa kralı  François I  e yardım etmekle görevlendirdi. Bunun üstüne 114 gemiden oluşan  Osmanlı donanmasıyla  İtalya kıyılarına yöneldi. O sırada 40 gemiden oluşan Cezayir donanması da kendine katıldı. Messina ve Reggio  kalelerini ele geçiren Barbaros,Gaeta savunma merkezinide işgal ederek yıktı.Sonra Tiber ırmagı agzındaki Ostia yı ele geçirerek  Fransa nın güney limanlarına yöneldi. Fransız donanmasıyla birlikte Nice [Nis] kentini işgalcilerden kurtardı [1543]. Cenevizlilerin elinde tutsak olan  Turgut reis ide kurtarmayı başardı, Barbarosun güney fransa daki başarılarından sonra Karl V ,  Fransa kralı François I   le anlaşma yapmak zorunda kaldı. Fransa seferi 1544 yılında İstanbul a dönen Barbaros un  son seferi oldu. Artık yeniden denize çıkmasını gerektiren bir neden kalmamıştı. Osmanlılar Akdeniz ve Ege de kesin bir üstünlük kurmuşlardı.

kaynak: gelişim hachette