Buzdağı nedir?

Bir buzdağ görüntüsü

Buzullardan koptuktan sonra  denizde yüzen buz kütlesi.

Buzdağlarını (Aysberg),  deniz suyundan  oluşmuş bankizlerden  ayırmak gerekir. Buzdağları,  Kuzey  kutbu  ve Güney kutbu  bölgelerindeki  kıta  buzullarının   denize ulaşmasıyla  ortaya çıkarlar;   sudan hafif olan buz kütlesi,  yüzeyde durma eğilimindedir,  buzun izlediği   yamaçta bir kopma olur, daha sonra buzdağının  buzuldan ayrılmasına  yol açan  kırılmalar gerçekleşir.

Buzdağlarını oluşturan buzun hacmi  çok büyüktür.  Buzdağının  toplam kütlesinin  yalnızca  1/8’i  su düzeyi üstündedir;   su düzeyi  üstündeki  ortalama yüksekliğinin 50-100 metre olmasına  karşılık,  su  altındaki  bölümün   yüksekliği  400-800  metredir.

Buzdağları,   soğuk kutup  sularında  kalırlarsa,   uzun süre varlıklarını  sürdürür,  ancak  yaz mevsiminde  erirler.  Deniz akıntılarına  kapılarak  sürüklenen  buzdağlarıysa,  daha sıcak sulara  girerler  ve suların  sıcaklığı  10°C’ı  aşıyorsa bir kaç günde,  5°C-10°C  arasında değişiyorsa  bir kaç haftada parçalanırlar.  Buzdağları çok geniş alanlara dağıldıklarından ve deniz ulaşımı için çok tehlikeli  olduklarından,  gemiler,  uçaklar ve   buzdağı radarları aracılığıyla  sürekli izlenirler.

Kuzey yarı kürede her yıl 16  000  buzuldağı  oluştuğu,   bunların %90’ını  Grönland kökenli olduğu hesaplanmıştır.   Buzdağları Grönland’ın  doğu kıyısını izleyerek  güneye doğru inerler; adanın  burnunu dolandıktan sonra,  kuzeye doğru  çıkarak  Grönlan’ın  batı kıyısında oluşan  buzdağlarıyla  birleşirler; kuzey yönündeki ilerlemeleri, Baffin körfezine kadar sürer; Devis  boğazını  aştıktan sonra, Labrador akıntısına kapılır,  bu akıntıyla  Amerika kıyıları boyunca yeniden güneye  sürüklenirler;  Labrador akıntısının Meksika körfezinden gelen sıcak sularla  karşılaştığı  Newfoundland  yakınlarında yok olurlar.   Güney kutbu  çevresindeki  denizlerde  buzdağları,  bütün kıtayı  örten  buzul takkesinden  ayrılan  dev buzullardan türerler. Çok büyük boyutlu,   üstleri bir masa gibi düz,  yüksekliği 100 metreyi, uzunluğu 100 km’yi  bulabilen  gerçek yüzen adalar  oluştururlar.  Boyutlarının  büyüklüğü ve  kutup çevresindeki  deniz akıntılarının  soğukluğu nedeniyle, varolma süreleri de çok uzundur. Su yüzeyi  üstündeki  bölümleri, atmosfer olaylarının  etkisiyle bozulmaya uğrar.

Günümüzde susuzluk sorun olmaya başlayınca, bilim adamları, çok büyük “tatlı su depoları”  sayılan buzdağlarından yararlanmayı düşünmektedirler.