Honore de Balzac Kimdir

Balzak

Fransız romancı (Tours, 1790-Paris, 1850).

Gerçek adı Honoré balssa olan Honoré de  Balzac, orto öğrenimini vendöme, Tours ve Paris’te yaptıktan sonra, hukuk fakültesine yazıldı; noter katibi ve dava vekili olarak çalıştı. Yazar olmaya karar vererek Cromvell (1820 adlı trajedi ilk romanı olarak Falthurne’ü (1820) yazdı bunların ikiside yayınlanmadı). Çeşitli takma adlarla söz gelimi Horace de Saint- Aubin) otuz kadar serüven romanı yayımlayarak basımcılığı  baskı harfleri dökümcülüğünü denedi [1825-1828]; bu yüzden yaşamı boyunca sürecek borçlar altına girdi. Chouans (1829 gerçek ününü kazanmaya başladı.

EDEBİYAT TUTSAĞI

yirmi yıl boyunca peşinde alacaklılarıyla, hem bir moda ve gösteriş düşkünü hemde bir edebiyat tutsağı olarak yaşayan [geceleri çalışmayı sürdürebilmek için elli fincan kahve içerdi] Honoré de Balzac. siyasete atılma tasarıları yaptı; çeşitli kadınlarla serüvenler yaşadı yolculuklara çıktı; hemen iflasla sonuçlanan işler kurdu. 1833’te la Lomédia humaina (İnsanlık güldürüsü) adlı yapıtını tasarlayıp, yazmaya’da başladı.  1832’de tanışıp uzun süre yazıştığı Polonyalı soylu Mme Hanska’yla kocasının ölümünde (1841) sonra evlenmek istedi; bu isteğini ancak 1850 de ağır hasta olduğu zaman gerçekleştirebildi; beş ay sonra da öldü. Balzac’ın 150 kadar eserleri içindeki en ünlüleri, insanlık güldürüsü diye adlandırdığı bir bütün oluştırur (91 yapıt). bu bütünde yer alan romanlar arasındaki bağlantılar ve aynı kişiler çeşitli romanlardaortaya çıkar. Her kitap önceden saptanmış bir bütün için gerekli bir parça gibidir ve Balcac bütünü üç bölüm halinde sınıflandırmıştır (1845): Etudes de moeurs (Töre incelemeleri). Etudes Philosophiques ( Felsefe incelemeleri). Etudes analytiques (Çözümleyici incelemeleri): İnsanlık güldürüsü dışındaki Balzac’ın  16’yy uslubuy’la kaleme aldığı Contes drolotiqutes [Eğlenceli öyküler, 1832], aralarında voutrin’in  (1840)de yer aldığı tiyatro oyunları, Le code des genshonnétes (Kibar kişilerin kuralları 1825). Lattres sur la littérature (Edebiyat üstüne Mektuplar, 1840),  catachisme social  (1840-1848, vb gibi yapıtları vardır. ayrıca kızkardeşi mme de Surville’e Mme Hanska’ya yazdığı mektupları yayınlamıştır.

GERÇEKÇİ ROMANIN ÖNCÜSÜ

Balzac gerçekçi roman’ın öncüsü Fransa da yaratıcı ve ustası sayılır. Romantizmin en güçlü olduğu memlekete, romanı belgesel bir yapıt olarak gören yazara göre, İnsanlık güldürüsü “insan doğası üstüne elimizde bulunan en büyük belge deposu”  dur Lavater vE Gall gibi fizyoloji bilginlerinin izinden yürüyen Balzac.  Canlıları inceleyen doğa bilimini yenileştirmiş olan Goffroy Saint Hilaire’in ve Cuvier’nin de öğrencisi olduğunu ve “insanı inceleyen doğa bilimini”  ortaya koymak istediğin ileri sürmüştür. Bu görüş doğrultusunda, bütün durumları, bütün meseleleri, yazarın inceleme konusu saymış romanlarda her zaman görülen kahramanların yanı sıra, hekimi,rahibi, yargıcı, subayı, küçük memuru ve iş adamlarını da canlandırmıştır.  Böylece para sorunu romanda, aşk kadar önmeli bir yer edinir. bu kişileri iyice canlandırmak için yazar, yaşadıkları kenti, oturdukları sokağı evi giysilerini eşyalarını, görüştükleri kişilerin mizaçlarını alışkanlıklarını inceden inceye betimler; soy kütüklerini bile çıkarır. Bazı  anlatımlarının giriş bölümleri, bağımsız bir yapıt niteliği taşır.

Nitekim Pars halkının canlandırıldığı Altın gözlü kız’ın  La fille aux yeux de’or ilk sayfaları, kalabalığın iç yüzünü derinlemesine gösterir ve onu harekete geçiren güçleri, yani para hırsını ve zevk  peşinde koşmayı gözler önüne serer.

Aynı biçimde, bir flamand ev içi resminin anlatıldığı Mutlak peşinde’nin (La Recherche de I2 Absolu)  ilk elli sayfası, ve goriot  babanın Le p”re Goriot)  başında yer alan vauquer pansiyonunu  betimlemesi’de, birer toplum bilim incelemesinden farksızdır.

Ama tarihsel durum ve koşullar içinde, balzac’ın asıl incelediği şey, tutkulardır. Kahramanlarından her birine, kişiliğini oluşturan yalın, ama bütün benliğini pençesine alan bir tutku yükler; her birini kişiliklerine uyan huylar la,hareketlerle, sözlerle, mesleklerle donatır ve yoğun gerçeklerle dolayısıyla aklıdan çıkmayacak tipler yaratır. Bazı kişileri canlandırmak için Balzac’ın çağdaşlarından etkilendiği su götürmez. Söz gelimi, özentili bir ozan  ve kararsız bir siyaset adamı olan Canalic Lamartine’in  karikatürleştirilmiş bir portresidir;  kadın yazar Mille des Touches George SAnd’dır,başarılı müzisyen Conti, Liszt’tir B”atrice de Rochefide mmed’Agoult’dur; dahi ressam Joseph Bridau’ysa Delacroix;yı çağrıştırır ama kahramanlarından başlıcalarına yansıyan kendi kişiliğidir.  “Başkalarının küçük düşmelerini  içlerine attıkları gibi, düşüncelerini içine atan” Louis Lambert, delikanlılık çağındaki Balzac’tır kuşkusuz, kürek mahkumu Vautrin’de Balzac kendi güçlü olma isteğini masalsı bir biçim verir. İrade ve istekleri gereği yasaların üstüne çıkan korkunç yaratıklarla (Voutrin kuzin bette), tutkularının kurbanı olanlarla (Hulot Baltahazar Claes), yaratıcılıklarıyla (yazar d’Arthez, mucit David Sechard),  büyük fırsatçılarla (Rastignac ya da banker Nucingen), zayıflıklarından dolayı mahvolan yetenekli   ve parlak gençlerle (Lucien de Rubempre esgrignon marsisi), kurban olup gidenlerle (Eugeénie grandet, César Birotteau ve kuzen pons) özdeşleşir. Ama Balzac’ı en iyi canlandıran kahramanı, bütün insanlık güldürüsü alaycı ve keskin bakışıyla süzen doktor Horace Bianchon dur

Balzac, en büyük ustalığını, ticaret ve sanayi etkinliğiyle zenginleşen 1830 yıllarında iktidarı ele geçirmeye yönelen taşra ya a da Paris orta burjuvazisini canlandırmada göstermiştir. Fransız edebiyatında, restorasyon deneyimini ya da temmuz monarşisini César Birotteau y da La Cousine bette (kuzin Bette)  kadar iyi canlandıran bir başka yapıta rastlanmaz.

 ROMANTİK BİR İDEALİZM

Ama Balzac’ın Serophita, Jésus Christ en Flandres ( İsa Flandres’da) L’Enfant maudit (Lanetlenmş Çocuk), Les Proscrits (Sürgünler) gibi metinler yazmasına yol açan ve belirgin romantizm özellikleri taşıyan başlangıçtaki idealizmi hesaba katılmazsa, gerçekçiliği  gerektiği gibi kavranamaz.

Deliliği, çok temiz ve saf bir kişinin gerçek dünyaya uymasının  ve ayakta kalabilmesinin olanaksız olduğunu gösteren louis Lambert’de  Balzac, bu mistik idealizmin uğradığı başarısızlığı dile getirir. Rastignac ya da Rubempre gibi Paris’e  genç taşralıları canlandırırken de, onları her şeyi hiçe saymaya (Rastiignac) y da intahara (Rubempre) götüren ruhsal serüveni daha iyi anlayıp duyabilmemiz için öncesi bu kahramanların gençlik saflıklarını ve masumluk larını betimler. Rastignac, yükselme tutkusunun bilincine, insan ilişkileinin bencilliklerinin gerekliliğine ve paranın  oynadığı rol gözler önüne seren Goriot Baba’yı görünce varır. Ama kendisinin kopyası gibi olan talihsiz Rubempre’den farklı olarak yasa dışı yola düşmesine neden olacak olan Vautrin’in önerisini kabul etmeyecek kadar güçlü davranır.

PARA TUTKUSUNUN VE GELENEKLERİN BETİMLEMESİ

Kralcı ve katolik dinine bağlı olan Balzac, İnsanlık güldürüsünün önsözünde, “ölümsüz gerçekliklerin” yani” taht ve mihrapla” ilgili gerçeklerin ışığında yazdığını açıklar. ona göre,”ölümsüz oldukları için geçmişte bulunan ilkelere”  dönmek gerekir.

Balzac’ın gözünde 1789 devrimi paranın egemen oluşunun, dolayısı ile burjuva değerlerinin ortaya çıkışının başlangıcıdır. Yalnızca kar elde etmeye yarayan bu değerleri küçümsememesi ve soyluluğa dayanan aristokrasiye duyduğu hayranlık ve bağlılık,Balzac’ın, burjuva geleneklerinin titiz, eleştirici bir gözlemci olmasını sağlamlaştırır. Soyut bir metin sayılabilecek La Masion Nucingen’in konusu,para işleridir; bir iflasın öyküsü olan César Birotteau ve paranın savunulmasını içeren Gobseck, Balzac’ın para ve ticaret dünyasındaki bilgisini  ve bu dünyanın Balzac üstündeki büyüleyici etkisini dile getirir

Çağının toplumunu ve bu toplumdaki en belirgin tipleri böylesine aslına uygun ve eksiksiz olarak canlandıran Balzac, kaçınılmaz olarak bayağılık  ve ahlaksızlıkla suçlanmış, bu eleştiriler karşısında “kusursuz kahramanları” nı öne sürerek kendini savunmuştur:

Ursula Mirouet; Eugenie Grendet; Marguerite Cleas; rahip Bonnet; yargıç Papinot; vb.

Ama he tür ahlak sorununun ötesinde, Balzac’ın yapıtına gerçek gücünü kazandıran suça, ermişliğe, güçlü olma isteğine götüren şiddetli tutkuların şiirsel anlatımıdır. Gerçekten Balzac acımasız gözlemciliğin yanısara  bir ozanın imge gücünü de  taşıtan bir yazardır.

Grandet!in mesleği, tavıırları, kılık kıyafeti, gevelediği sözler hep bilinen şeylerdir, ama Balzac, onu kendisinde bulunan yaşam gücüyle

donatılmamış olsaydı, Grandet böylesine büyüleyici olmazdı kuşkusuz Ülkesinde ve yurt dışında, Balzac kadar etkili olabilmiş çok az Fransız yazar vardır. Bu etki romancılar üstünde oduğu kadar oyun yazarı ve tarihçilerin üstünde derin izler bırakmıştır, Balzac roman anlayışıyla, yapıtlarının bazılarında Hugo’yu ve Flaubert’,i Goncourt kardeşleri, doğalcı okulu, Zola’yı, Daudet’yi,  Maupassant’ı ve izleyicilerini ayrıca XX.yy. ortasına kadar bir çok romancıyı, hatta Proust’u da etkilemiş büyük bir ustadır.